Wat voorafging aan de loop van de Hollandstelling is voor zowel de voorlijn als de hoofdstelling te zoeken op grondgebied Oosteeklo. |
De Hollandstellung - Inventarisatie van deze bunkerlinie op grondgebied Ertvelde.
Grondgebied Ertvelde lag jammer genoeg aan de oorsprong van het feit dat ik als webmaster ook deze Hollandstellung bij elkaar ben gaan zoeken. Dit project loopt ondertussen in stukken en brokken sinds 2015. Wat door sommigen die er boeken en artikels over schrijven bestempeld wordt als een onmogelijke opdracht, is ondertussen als deelproject van www.bunkergordel.be toch grotendeels uitgevoerd, namelijk op zoek gaan naar welke structuren van deze Duitse WO I bunkerlijn nog bestaan.
Op het grondgebied Ertvelde zijn nog altijd heel wat bunkers terug te vinden en het wordt nog altijd omschreven als een van de meer intacte gedeeltes van de bunkerlinie alhoewel er als je alles in detail bekijkt toch wel wat structuren zijn verdwenen. Jammer genoeg heeft de gemeente Evergem met hun burgemeester en bunkerspecialist Joeri De Maertelaere (dan nog eens van de partij NVA die ook onze minister van Erfgoed nog eens vertegenwoordigt...) vanaf het ogenblik dat de discussie ontstond in 2015, ondanks lopende beschermingsprocedures nog weinig respect getoond voor de linie op hun grondgebied. In de periode dat de beschermingsprocedure werd opgestart (+/- 2012) tot vandaag, zijn er op hun grondgebied alvast nog eens 3 bunkers gesloopt, in het algemeen uit één principe, winstbejag op kosten van het erfgoed.
Hetgene voor mijzelf als webmaster en bezieler van www.bunkergordel.be de emmer deed overlopen was het feit dat er op 1 November 2014, terwijl de beschermingsprocedure voor de bunkers op grondgebied Ertvelde - Kluizen nog lopende was, aangekondigd werd dat een nieuwe sloping van het zoveelste binnen de beschermingsprocedure al dan niet doelbewust vergeten bunkertje, dichtbij was. Het betrof ondanks wat men steeds wil blijven beweren (ook nu achteraf), een vrij intact voorpostbunkertje langs de rotonde van de Stoepestraat. Ondanks al het protest werd het bunkertje uiteindelijk dan toch in alle geniepigheid een jaar nadien in september 2015 gesloopt, zonder ook maar iemand de kans te bieden het nog altijd afgesloten bunkertje ten minste eerst aan de binnenkant te prospecteren... Arm België als het over erfgoedbeleid gaat. Meer over deze ganse polemiek op deze links:
Dreigende Sloop bunker Hollandstelling Evergem.html
Als reactie op de sterk onvolledige manier van beschermen van de Dienst Erfgoed (waarom de ene bunker wel en de andere niet?) en omdat er nauwelijks correcte volledige tellingen bestaan van deze bunkerlijn, werd toen beslist alle vindbare informatie over deze bunkerlijn (toen beginnende met grondgebied Ertvelde - Kluizen) uit te spitten en te komen tot een globaal overzicht van wat nu effectief nog bestaat van deze bunkerlijn van Knokke tot Vrasene.
Op grondgebied Ertvelde stonden er origineel 45 bunkers. Je vindt er zowel de voorlijn als de hoofdstelling terug. Noordelijk van de vooruitgeschoven stelling zit er zelfs nog meer naar de Nederlandse grens op grondgebied Assenede een zeer beperkte restant met amper 2 zeer alternatieve structuurtjes van een nog meer vooruitgeschoven allicht observatielijn.
Op grondgebied Ertvelde is deze vooruitgeschoven stelling nog vrij intact te noemen en hier en daar opnieuw net zoals op grondgebied Eeklo vrij sterk uitgebouwd. De voorlijn sluit hier wel aan op de voorlijn komende van Oosteeklo maar toch zit er tussen de laatste voorliniebunker op Oosteeklo en de eerste op Ertvelde een vrij groot hiaat. Ondanks dit grote hiaat zijn er allicht wel geen bunkers verdwenen op deze zone. Vanaf de Holstraat vormt de vooruitgeschoven stelling in Ertvelde centrum zelf een ovaalvormige cluster. Deze loopt dan in de richting van Stoepe tot zuidelijk van het kerkhof van Ertvelde. De meest zuidelijke structuren van deze cluster zijn echter al lange tijd verdwenen en gesloopt. Deze stonden in de Heilige Geeststraat en de Lindenlaan, heel wat zuidelijker dus. Eenmaal voorbij de cluster in Ertvelde centrum loopt deze vooruitgeschoven stelling lijnvormig verder aan de overzijde van de expressweg (Jacques Van Parijslaan). Er waren ooit nog bunkers op de Riemesteenweg, de Callemansputtenstraat en de Bombardemenststraat (allen grondgebied Ertvelde - Rieme). Daar bereikte de linie het kanaal Gent-Terneuzen. Waar deze voorlijn daar het kanaal ontmoet, zijn er nog altijd 4 structuren vermist waarvan het terugvinden van hun exacte locatie een zo goed als onmogelijke opdracht mag genoemd worden.
De hoofdstelling sluit direct aan op grondgebied Ertvelde waar deze op grondgebied Oosteeklo stopte. De laatste bunkers op Oosteeklo vonden we langs de Abdijstraat. De eerste bunkers op Ertvelde deel uitmakend van de de hoofdstelling vinden we ter hoogte van Gooiken te Ertvelde. De hoofdlijn zakt dan zuidelijk af naar de noordkant van Tervenen via de Heidestraat. Ze blijft dan noordelijk van Tervenen en de Heifortstraat om daarna opnieuw zuidelijk af te buigen via de Heulewijkstraat en de Kluisstraat. Daar loopt ze noordelijk van de vaart mee in de richting van Kluizen.
Omdat de eigen telling uit het boek "De Hollandstellung" van Hans Sakkers zeker niet de volledige lijn onderzocht, is de telling die daar in terug te vinden is, ook zeer irrelevant om als referentie te gebruiken, wat dan ook niet is gebeurd. Wel zijn de vermelde locaties uit het boek mee opgenomen in de eigen zoektocht.
In de inventarisatie uit 1921 werden op Ertvelde in totaal 45 bunkers vastgesteld. Dit waren allemaal bunkers gebouwd door de Duitse landmacht met de specifieke betonstenen. Bij de herhaling van deze telling in 1935 werden er op dit grondgebied al maar 41 bunkers meer gevonden. Er bleken 4 structuren vermist in de directe omgeving van het kanaal Gent Terneuzen op de vooruitgeschoven lijn. Omdat de detailinfo die nog terug te vinden is over deze lijn meestal dateert uit deze inventaris uit 1935, is er van deze 4 vermiste gevalletjes dus amper nog iets terug te vinden. Toch zijn er bij een studie van Georges Spittael in de jaren '90 nog restanten en beperkte locatiebeschrijvingen te vinden. Helaas heeft de havenuitbreiding van de laatste tientallen jaren ook deze zeer beperkte beschrijvingen nog amper bruikbaar gemaakt en bleef het mysterie grotendeels bestaan.
In de inventaris van 1935 was er sprake van 4 speciale voorpostbunkers (zwaarder uitgebouwde modellen) waarvan er toen al 2 vermist waren, 4 voorpostbunkers, 4 Manschappenbunkers, 21 Waarnemingsbunkers (allicht ooit 21 en absurd hoog vergeleken met het kleine aantal manschappenbunkers), 9 specifieke Mitrailleurbunkers en 1 bunker van een onbekend type.
Bij de eigen inventarisatie van 2018 wordt veel minder de nadruk gelegd om zoveel verschillende types te beduiden. Dit is ook meestal zeer moeilijk omdat je altijd bij bunkertypes uitkomt die niet 100% het ene zijn maar ook niet 100% het andere. Zelf houd ik niet zo van dat overdreven hokjesdenken. Er konden nog 31 van de in 1935 nog 41 structuren worden teruggevonden. Van deze 31 nog teruggevonden structuren waren er 14 Manschappenbunkers, 7 Observatie-Manschappenbunkers en 10 mitrailleurbunkers. Ook van de 4 tussen 1921 en 1935 vermiste structuren kon de locaties zo goed als teruggevonden worden. Er wordt niet uitgesloten dat van mogelijks 1 exemplaar nog restanten terug te vinden zijn. Inclusief deze 4 bunkers zijn er in totaal op Ertvelde ondertussen 14 bunkers gesloopt.
Op dit grondgebied kan ook gemeld worden dat zo goed als alle gesloopte exemplaren zo goed als perfect gelokaliseerd konden worden.
Hieronder alvast de situatie van structuren door www.bunkergordel.be teruggevonden, Mocht u er meer info over kunnen geven over ontbrekende zaken, aarzel niet dit door te geven op info@bunkergordel.be. Weet dat aanvullende details over bunkers aangeduid met cirkeltjes omdat de 100% exacte locatie mij ontbreekt, zeker ook altijd welkom zijn.
Elk aangeduid bunkertje werd informatief van een eigen veronderstelde indeling voorzien omdat de oude reeds bestaande indelingen vrij onlogisch zijn en er blijkbaar types worden uitgevonden bij de vleet zonder dat ze soms nog van elkaar onderscheidbaar zijn. Er zullen later nog gedetailleerde bunkerfiches worden toegevoegd van de bunkertjes die tijdens de zoektocht ook in de mate van het mogelijke in detail gefotografeerd worden.
Alle onderstaande luchtfoto's zijn afkomstig van Google Earth.
De teruggevonden locaties werden om de deze telling iets visueler te maken van een aparte kleur voorzien. Deze kleuren werden toegepast op onderstaande foto's:
- Nog bestaande Hollandstellung bunkers - Lichtblauw
- Structuren die in dezelfde regio zijn opgetrokken maar geen deel uitmaken van de Hollandstellung - Geel. (Geel)
- Gekende gesloopte structuren - Rood
- Hollandstellung bunkers reeds vermeld op vorige foto's - Oranje.
Indien de locaties zo goed als correct gekend zijn, zullen de structuren aangeduid worden met een stip in bovengemelde kleur. Indien enkel ongeveer de locatie gekend is, zal dit gebeuren met een cirkeltje in de gemelde kleuren. Ook de grootte van de cirkel zal afhangen van de mate van onduidelijkheid van de te localiseren zone.
Om het intern wat overzichtelijk te maken werd een interne nummering toegepast die niets vandoen heeft met eerder gemaakte en bestaande tellingen van her en der uit het verleden. Het is gewoon een eigen vorm van telling per gemeente. Ga er dan vooral ook alvast niet meer achter zoeken.
De loop van de Hollandstellung in grote lijnen op een kaart van Ertvelde |
 grenzen.jpg)
.jpg)
 DSC_1885.JPG)
 DSC_1953.JPG)
 DSC_1987.JPG)